Pajo d'acuei
Presentacioun en francés
Catalogue dis edicioun
Editouriau dóu mes
  Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
diciounàri en ligno
Countat
 

Editouriau dóu mes de jun

Lou tèms dis ounour...
Emé Jùli Ferry l'assassinat regla di lengo regiounalo

Fièr coume de castagnaire lou 31 de mars à Toulouso, lou fuguerian pèr dire i candidat à la presidènci de la Republico que voulian garda nosto lengo.
Lou message èro entendu, tóuti aquéli poulitician dóu gros grum se rambavon à l'idèio que se devien de proumetre la luno pèr sauva li lengo regiounalo.

Aro qu'avèn plega bandiero, aro que couneissèn lou noum dóu nouvèu baile de la Franço, l'Óucitan de Courrezo, Francés Hollande, tout vai bèn, sian toumba de la piboulo un pau vite, tre lou proumié discours dóu bèl ome…
A degu entèndre bouto pèr barrau, pèr nous veni tant lèu, un parèu d'ouro après sa nouminacioun, lou 15 de mai, nous dire que lou plus grand ome de l'istòri franceso èro Jùli Ferry, lou jacoubin centralisaire, que faguè de l'escolo lou tèmple de la lengo franceso uno e unenco sus lou territòri de la Republico
La machino d'integracioun republicano pèr impausa lou francés founciouno toujour bèn, e noste nouvèu presidènt ié vèn, aro, apourta un pau d'òli… es uno coundicioun d'elevacioun soucialo !
D'aquéu moustre de Jùli Ferry, vuei a tóuti li bèuta…
Es, éu, bèu proumié, en 1881, qu'a interdi la pratico dóu patoues à l'escolo. Pecaire, èro belèu pas de sa fauto, aplicavo la lèi Falloux de 1850 : “ Le français sera seul en usage dans l'école ”.
Acò èro uno bono causo, ansin dins tóuti li prouvinço de l'Estat, li drole anavon aprene que parlavon pas uno lengo, mai un patoues. E d'aro en lai, ié fauguè aprene à parla coume si mèstre de Paris.
Li punicioun van plòure, li court de recreacioun saran pas espargnado… Fau plus entèndre aquéli vièi parla di prouvinço counquisto. Li que rafinaran pas lou francés saran coundana…
Jùli Ferry avié bèn coumprés l'avis de soun davancié l'abat Grégoire : “ Ansin, emé trento patoues diferènt, sian encaro, pèr lou lengage, à la Tourre de Babèu…”
Jùli Ferry en bon coulounialisto t'anavo regla tout acò à grand cop de bastoun.
Lou grand bourgés de Paris, trancavo de touto soun autour. En Auvergno, en Aquitàni, en Lengadò, en Prouvènço coume en Bretagno vo en Catalougno vivien que de pople pas gaire desvouloupa, èro un devé pèr éu de li civilisa.
Sabèn pas trop dins quento raço nous metié quand prouclamavo sènso vergougno en francés sarra :

“ Messieurs, il faut parler plus haut et plus vrai ! Il faut dire ouvertement que les races supérieures ont un devoir vis-à-vis des races inférieures… Je répète qu'il y a pour les races supérieures un droit, parce qu'il y a un devoir pour elles. Elles ont le devoir de civiliser les races inférieures”

Basto, sabèn pas dins quento banasto boutavo li Prouvençau, mai si tèsi que repauson sus l'egalita, la liberta e l'independènci di raço inferiouro, nous escapon encaro.

Lou grand servitour de la Rebublico se sarié regaudi de l'article 2 de la Coustitucioun que si dìgnis eiretié nous an trouba.
Justamen, lou nouvèl eiretié en titre, nous dèura dire se coumençara pèr supremi aquel article qu'empacho la ratificacioun de la Charto éuroupenco di lengo regiounalo, es uno de si sieissanto proupousicioun de candidat.
Rèn que l'evoucacioun de Jùli Ferry au proumié jour de soun mandat presidenciau, es marrido marco…Marco-mau se permeno…
Pamens poudèn pas óublida que lou Presidènt beilejavo despièi d'annado un despartamen ounte se parlo nosto lengo d'oc, e à l'escouto de soun pople n'a degu faire l'aprendissage… Soun pople l’a pas jamai vist coume aquéli Parisen que se vènon espaceja quàuqui jour pèr mes dins soun doumaine de Courrezo. Noun èro un vertadié Courrezen, à ço que se dis, pèr acò, aro, mancaren pas de ié ramenta soun enracinamen óucitan, dounc lou devé qu'es lou siéu de sauva lou parla de soun païs en ratificant, lèu lèu, la Charto éuroupenco di lengo regiounalo coume l'a proumés.
I'anara à grand dèstre, à pas de gruio vo à pas de loup, mai faudra pas vira lou pèd !

Basto, cresian de teni noste alen dins aquelo abrivado presidencialo, mai pecaire, lou Jùli Ferry nous a pres de court.
Rena, sabèn faire qu'acò en lengo nostro, nous lou van pas manda dire…

 

Bernard Giély

 

Site nostre :
prouvenco-aro.com
cieldoc.com
Nosto adrèisso eleitrounico :
lou.journau@prouvenco-aro.com

 

 
Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
 
Se voulès vous abouna escriéure à :
 
"Prouvènço d'aro", "Flora pargue", Bast.D, 64, traverso Paul, 13008 Marsiho.
 
Se voulès d'en proumié counèisse "Prouvènço d'aro", li tres darnié numerò vous saran manda à gratis, basto pèr acò de nous baia voste noum e vosto adrèisso :
Nosto adrèisso eleitrounico : lou. journau@prouvenco-aro.com
Prouvènço d'aro, 18 carriero de Beyrouth, 13009 Marseille.
 
Pajo d'acuei Presentacioun en francés Catalogue dis edicioun Editouriau dóu mes Mescladisso d'archieu diciounàri en ligno Countat