Pajo d'acuei
Presentacioun en francés
Catalogue dis edicioun
Editouriau dóu mes
  Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
diciounàri en ligno
Countat
 

Editouriau dóu mes de abriéu 2023

 

Lou Parage troubadouresc

La Cansoun de la Crousado
enaurado pèr Simouno Weil…

Segur, lou fau bèn dire, li dous poulits article qu’avèn publica li mes passa : En dequé counsisto l’ispiracioun óucitaniano e L’angòni d’uno civilisacioun visto à travers un pouèmo epique avien pouscu èstre legi en francés dins la revisto “ Les Cahiers du Sud ” en 1941 e 1942, pièi dins un numerò especiau en 1943 “ Le Génie d’Oc et l’homme méditérranéen ”.
L’autour dóu libre, Emile Novis, n’es pas un mai uno, demouravo d’aquéu tèms à Marsiho encaro en zono libro, mai dins uno tempourado ounte fasié marrit de pourta un noum d’assounanço judivo, valènt-à-dire que pèr prudènci lis escrit se signavon d’un escais-noum e aquéu èro l’anagramo d’uno filousofo Simouno Weil ( que fau pas counfoundre emé la pouliticiano dóu noum oumounime Simouno Veil ), soun libre que nous pertoco lou mai, es “ L’enracinement ” aqui tambèn evoco noste païs :
“ Se pòu trouba dins l’istòri de fa d’uno atroucita tant grando, franc belèu quàuqui ràris eicepcioun, que la counquisto pèr li Francés di territòri situa au sud de la Lèiro, en debuto dóu siècle XIIIen. Aquéli terraire ounte eisistavo un nivèu eleva de culturo, de toulerànci, de liberta, de vido esperitalo, èron anima d’un patrioutige intènse pèr ço qu’apelavon soun “ lengage ”, mot que, pèr éli, designavo la patrìo.
Li Francés èron pèr éli d’estrangié e de barbare.
Pèr empremi inmediatamen la terrour, li Francés coumencèron pèr estermina la vilo entiero de Beziés, e óutenguèron l’efèt cerca.
Uno fes lou païs counquista, i’istalèron l’enquisicioun… Despièi que soun esta counquista, aquéli païs an apourta à la culturo franceso uno countribucioun proun feblo, alor que de peravans èron talamen brihant.
La pensado franceso dèu mai is Albigés e i troubadour dóu siècle XIIen, qu’èron pas francés, qu’à tout ço qu’aquéli territòri an proudu au cours di siècle seguènt…
Quand s’es pres l’abitudo de counsidera coume un bèn assoulu e clar de touto oumbro aquelo creissènço au cours de la qualo la Franço a devouri e digeri tant de territòri, coume uno proupagando ispirado eisatamen de la memo pensado, e metènt soulamen lou noum de l’Éuropo à la plaço de la Franço, trescoularié pas dins un cantoun de l’amo ?
Li coulabouradou atuau, (en 1943), an, au respèt de l’Éuropo nouvello, que fourjarié uno vitòri alemando, l’atitudo que se demando d’agué i Prouvençau, i Bretoun, is Alsacian, i Franc-Coumtés, quant au passat, à l’esgard de la counquisto de soun païs pèr lou rèi de Franço…”

Basto ! Nosto filousofo e istouriano, Simouno Weil es nascudo à Paris en 1909.
Gaire gaiardo e pulèu de marrido santa, faguè pamens de bons estùdi pèr s’endeveni en 1931 proufessour au licèu dóu Pue en Velai ounte coumencè de participa is acioun di mouvamen oubrié, s’estacant i pousicioun revouluciounàri e entamenè d’escriéure d’article sus aquel item.
De mai, seguro que lis ate valon miés que li dicho, pèr bèn counèisse li coundicioun de travai dis oubrié, en 1934, vai leissa soun mestié d’ensignarello pèr ana s’engaja d’esperello coume oubriero à l’usino Alsthom, pièi tambèn devers Renault pèr un travai en cadeno à Boulougno-Bihancourt e encaro dins li Forge de Basso-Indro.
Aquélis engajamen l’amenèron bono-di l’ajudo d’un capelan marsihés à se faire embaucha en 1941 coume oubriero agricolo dins lou vilage de Sant-Marcèu-d’Ardècho ounte restavo lou felibre filousofe Gustave Thibon que l’aculiguè e, coume es esta di, fuguè un di mai incresable rescontre esperitau dóu siècle. “ Simouno Weil m’a escleira un camin qu’aviéu chausi avans de la counèisse ”… “ Ai agu la crespino de la counèisse, mai à l’epoco de noste rescontre, moun nivèu d’’evoulucioun esperitalo couëncidissié pas emé lou siéu, de sorto que noste vertadié dialogue coumencè qu’après sa mort.” D’efèt es éu que recampè li manuscrit que leissavo Simouno Weil en 1943 quouro defuntè e publiquè “ La Pesanteur et la Grâce ” que restara un di libre li mai celèbre de la pensado franceso countempourano coume lou diguè Francés Mauriac.
Mai se Simouno Weil rescountrè aqui un ome toujour tanca dins soun mas que tenié encaro la lengo dóu païs miejournau, sa descuberto de l’istòri dóu Miejour venguè subre-tout de sa participacioun i Cahiers du Sud emé lou rescontre dis escrivan e istourian, redatour de la revisto, li mai marcant fuguèron Renat Nelli, Jouë Bousquet e Deoudat Roché. Pèr li vèire aguè d’acoumpagna Jan Balland, lou baile di Caièr, à Carcassouno. Es d’aqui, proubable, que vai s’interessa à la Cansoun de la Crousado contro lis Albigés e vai despouia lou tèste que troubè à la biblioutèco de Marsiho recoupiant uno moulounado de vers en lengo d’oc, counsciènto coume lou diguè qu’aquelo Cansoun de la Crousado èro lou soulet doucumen en nosto poussesioun que se raporto à la vido soucialo de la civilisacioun d’oc.
Diguè tambèn à Deoudat Roché ço que l’atrivavo lou mai : “ Despièi long-tèms adeja siéu atirado vers li Catare, bèn que sache pas gaire de causo à-n-aquéu sujèt ”, l’istourian qu’avié puplica “ Lou Catarisme, soun desvouloupamen dins lou Miejour de la Franço ” manquè pas de ié presta ajudo. Influençado pèr si visto penetrado d’antroupousoufìo pescara dins la literaturo eretico pèr segui li dous courrènt religious que soun lou catarisme e lou manichisme.
Pièi, subre-tout, coumprenguè tant lèu pèr l’aprendissage de la lengo di troubadour en legissènt la Cansoun de la Crousado qu’aquéu pouèmo, èro coume l’Iliado, l’epoupèio d’uno civilisacioun à l’angòni, mai aqui coumpausado pèr li vincu e countempourano à l’evenimen.
Aquelo epoupèio d’aperaqui 10 000 vers l’a fauguè espepidouna, desbousiga, eissarta metoudicamen, malurousamen sèns escaragna la lengo ié troubè pas gaire de valour literàri e dis que recounèis pas un Oumère rouman en l’autour coume s’es dis, n’en rèsto pamens un temouniage unique sus l’esperit qu’animavo aquelo soucieta avans que despareiguèsse.
Es soun amigo, Simouno Pétrement, qu’espeluguejè lou miés sis escrit pèr dire que lou doumaine esploura pèr Simouno Weil es, mai largamen, aquéu di valour de la civilisacioun óucitano esclapado. L’estùdi de Simouno Weil coustituïs uno analiso de l’en-dedins meme di mot, di realita soucialo e culturalo d’uno Toulouso libro e fièro, e pamens coundanado.
De-bon verai après l’envasioun di Francés se mostro bèn l’angòni d’uno civilisacioun e aquelo pieta que se dèu i patrìo morto.
D’aqui poudra n’en counclure ço que countunio de s’afierma que li civilisacioun escafado pèr la vióulènci dis armo agon jamai eisista, e ansin se tuo uno segoundo fes ço qu’a peri.
Aquelo analiso d’uno lucidita desesperado es qu’uno trascripcioun majamen marquanto de la vesioun desesperado de l’Istòri qu’en Simouno Weil maduravo despièi toujour.
Mai pecaire lou tèms ié mancara pèr perlounga soun pleidejat sus l’eresìo cataro e lou cant di troubadour, defuntè dins si trento-quatre an, encaro dins soun meiour en 1943, luen dóu païs d’oc, espitalisado au sanatourion d’Ashford dins lou Kent en Anglo-Terro.

Vuei que dirié de mai Simouno Weil ? Pas rèn à chanja dins la Franço, uno e indivesiblo, emé sa lengo de la Republico lou francés soulet, la civilisacioun di troubadour coume soun parla s’es escafado d’autourita.
Lou païs d’oc es un païs legendàri e pas mai.
Lou Parage di pouèto, acò, de-segur, vau plus rèn dire pèr li gouvernaire dóu mounde d’aro…

 

 

Bernat Giély

 

 

Editouriau dóu mes de óutobre 2022

Site nostre :
prouvenco-aro.com
cieldoc.com
Nosto adrèisso eleitrounico :
lou.journau@prouvenco-aro.com

 

 
Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
 
Se voulès vous abouna escriéure à :
 
"Prouvènço d'aro", "Flora pargue", Bast.D, 64, traverso Paul, 13008 Marsiho.
 
Se voulès d'en proumié counèisse "Prouvènço d'aro", li tres darnié numerò vous saran manda à gratis, basto pèr acò de nous baia voste noum e vosto adrèisso :
Nosto adrèisso eleitrounico : lou. journau@prouvenco-aro.com
Prouvènço d'aro, 18 carriero de Beyrouth, 13009 Marseille.
 
Pajo d'acuei Presentacioun en francés Catalogue dis edicioun Editouriau dóu mes Mescladisso d'archieu diciounàri en ligno Countat