Pajo d'acuei
Presentacioun en francés
Catalogue dis edicioun
Editouriau dóu mes
  Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
diciounàri en ligno
Countat
 

Editouriau dóu mes de juin 2018

 

Proujèt coustituciounau

Sauvo-gardo de l’article 2
Lou francés, toujour…

Aqueste cop ié sian, Presidènt, Menistre, Deputa e Senatour s’en van moudifica la Coustitucioun. Es esta claramen anouncia e presenta lou 9 de mai 2018 emé lou “Proujèt de lèi coustituciounalo mai representativo, respounsablo e eficaço”.

Segur acò a mai d’èr que la grand mountagno… Pico-pelado, diren pas que lou presentatour arpu es gounfle coume un pesou… Noun, resouno eficaçamen, coume uno gratuso… L’espausat di moutiéu d’aquéu proujèt dis bèn que countènto tout lou mounde: nos concitoyens ont appelé de leurs vœux une mutation de nos mœurs et de nos pratiques politiques
Vaqui sian dins la raciounalisacioun de la prouceduro parlamentàri… pèr respondre à nòstis atèndo. Nòsti atèndo, espèro qu’esperaras, èron bèn la moudificacioun de la Coustitucioun que li gouvèr passa, enjuqu’au darnier en dato, nous an fa miraia pèr leva lou seitarisme de l’article 2 : La lengo de la Republico es rèn que lou francés, afiermacioun autouritàri qu’empacho l’aplicacioun de la Charto éuroupenco di lengo regiounalo. Vuei, lou nouvèu gouvèr brandis soun eficacita à nosto escouto : ignourènt coume uno sabato carrado, ié parlan cebo, respond aiet. Èro pamens l’escasènço touto troubado d’esquiha, lou pichot tèste previst lou cop passa : — Après l’article 53-2 de la Constitution, il est inséré un nouvel article 53-3 ainsi rédigé : — Art. 53-3. – La République peut ratifier la Charte européenne des langues régionales ou minoritaires adoptée à Strasbourg le 5 novembre 1992…” Acò manjavo pas de pan, èro deja esta vouta pèr l’Assemblado naciounalo… emai siegue esta pièi refusa pèr lou Senat, se poudié aqui sourti de l’óublit. E perqué pas ramenta que la proumiero lengo literàri de l’eisagone èro lou prouvençau que lou francés i’es forço devènt coume manquè pas de lou dire Crestiano Taubira : — Le français doit, par exemple, l’amour aux troubadours provençaux… Frédéric Mistral a sans doute fait chavirer – terme provençal – tous les cœurs, en 1904, lorsqu’il a reçu le prix Nobel de littérature pour une œuvre en langue régionale.”
Basto ! Tout s’en vai en broui de favo, lou candidat Macron dins soun discours de Pau dóu 12 d’abriéu 2017, nous rasseguravo : — En disènt que la Franço se tèn pèr aquelo lengo, pèr sa lengo, dise tambèn qu’aquelo Franço indivisiblo, es pluralo, a d’àutri lengo. A si bèlli lengo regiounalo…”
Li bèlli lengo regiounalo, sa Menistro Natalìo Loiseau lis a relegado pèr pas dire entarrado sènso plour ni soucit, quouro se ié pausè la questioun : — La Charto di lengo regiounalo e minouritàri sara pas signado souto lou quinquenat d’Enmanuèl Macron ? Natalìo Loiseau : — Es pas uno priourita.
Au-jourd’uei avès parla dóu sujèt sus la Corso e i’avié li reacioun disènt i’a d’enjò que vuei podon nous evita de nous divisa, dèvon nous encita à nous uni. Quand sian fàci à-n-un chanjamen climati, quand sian fàci à la regulacioun de la moundialisacioun, quand sian fàci à la lucho contro lou terrourisme, se councentran sus ço qu’es impourtant pèr nòsti counciéutadan, se dispersan pas.
Ansin pèr se pas dispersa, lou nouvèu proujèt vai prene plenamen en comte uno couleitivita ultra-marino, la Corso, emé la recouneissènço de sis especificita ço que ié permetra de crea de tausso loucalo ligado à soun insularita. La mencioun de la Corso dins la Coustitucioun èro pamens uno revendicacioun di baile naciounalisto, mai lou tèste es tant bèn vira que tant lèu an rena : — Aquel article menciouno pas la noucioun d’autounoumìo e ourganiso assouludamen pas un estatut d’autounoumìo. E lou Gile Simeoni, qu’avié la maliço, d’apoundre : — Sian forço en deça dis atèndo, forço en deça de ço qu’es esta valida pèr lou vote la semano passado pèr l’Assemblado corso, forço en deça dóu moumen pouliti.
Quant à la lengo corso, pecaire, vai resta à l’oumbro de l’article 2, coume lis àutri lengo regiounalo de Franço.

*

E nautre, li Prouvençau, sai-que, anan resta coume de tòti, vuei que l’óucasioun se presènto de moudifica uno Coustitucioun ditatourialo que nous forço à parla rèn que lou franchimand ? Acò crèmo au lume que se fau boulega… Mai coume faire quand nòstis assouciacioun de defènso de la lengo soun plus gaire de coutrìo. L’uno tiro à dia, l’autro à ruou. L’uno vòu lou prouvençau, l’autro l’óucitan. L’uno vòu l’ensignamen priva, l’autro l’ensignamen publi… emai mai ! Sian resta d’escambarloun emé la darniero grando manifestacioun en dato en 2015, uno cambo à Mount-Pelié, uno cambo en Arle. Sabian pas quento cambo nous fasié mau… Aro sian d’à geinouioun ! Bon, tant pis, mancan de forço pèr s’ataca au gouvèr parisen, mai auren belèu encaro proun de voues pèr se faire entèndre pèr lou gouvèr regiounau de Prouvènço (Sud PACA), acò bono-di l’apoundoun à la Coustitucioun pèr satisfaire li Corse. D’efèt, l’article 15 que vai moudifica l’article 72 de la Coustitucioun entroudus un dré à la diferenciacioun entre couleitivita territourialo: De la sorte, une commune, un département ou une région pourra intervenir dans un domaine dont les autres communes, départements ou régions ne pourront pas connaître, pour tenir compte des spécificités de cette collectivité territoriale et des enjeux qui lui sont propres.
Nosto especificita en regioun Prouvènço-Aup-Costo d’Azur, es la lengo istourico dóu païs, la lengo de Frederi Mistral, aquelo especificita dèu èstre, coume es escri, “pleinement prise en compte”. Aqui mai, se voulèn jouga à burlo visto, fau lacha nòsti bocho ploumbado, d’ùni à la modo prouvençalo, d’ùni à modo óucitano… Aquelo petanco es plus de metemen à l’ouro d’aro. Dins li cavo, croto, cafourno, granié vo àutri recantoun dóu sèti dóu Counsèu Regiounau de Prouvènço-Aup-Costo d’Azur à Marsiho se pòu retrouba un raport, que se ié disié Langevin, pèr l’aparamen de la lengo… Mounsegne Vauzelle se i’èro asseta dessus, pèr tant lèu l’escoundre e lou metre en óublit. Aquéu raport dreissa après mant un acamp dis aparaire de la lengo de touto meno d’óubediènci e que countentavo forço mounde, poudrié vuei èstre un pau atualisa pèr prene l’avejaire dins assouciacioun nascudo despièi sa publicacioun sènso prene mai de retard. Es rèn que vot pïous pèr pas toumba mai dins la sueio coumpourtamentalo que nous nègo !

Bernat Giély

Site nostre :
prouvenco-aro.com
cieldoc.com
Nosto adrèisso eleitrounico :
lou.journau@prouvenco-aro.com

 

 
Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
 
Se voulès vous abouna escriéure à :
 
"Prouvènço d'aro", "Flora pargue", Bast.D, 64, traverso Paul, 13008 Marsiho.
 
Se voulès d'en proumié counèisse "Prouvènço d'aro", li tres darnié numerò vous saran manda à gratis, basto pèr acò de nous baia voste noum e vosto adrèisso :
Nosto adrèisso eleitrounico : lou. journau@prouvenco-aro.com
Prouvènço d'aro, 18 carriero de Beyrouth, 13009 Marseille.
 
Pajo d'acuei Presentacioun en francés Catalogue dis edicioun Editouriau dóu mes Mescladisso d'archieu diciounàri en ligno Countat