Pajo d'acuei
Presentacioun en francés
Catalogue dis edicioun
Editouriau dóu mes
  Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
diciounàri en ligno
Countat
 

Editouriau dóu mes de juin 2019

 

Lou grand debat

Tambourinado en Franço
Fifrejado en Éuropo

Fin de ligno jauno

Lou grand debat es arriba à sa fin e li gilet jaune an toujour pas desvira soun vèsti, an soulamen chanja un pau de coucardo pèr se presenta is eleicioun éuroupenco.

Li “ pistes de réflexion ” mandado pèr lou presidènt de la Republico an fa flòri…

E nous-àutri, li bon Prouvençau, sian resta à bada coume de limbert, toujour lèst à paga lou tambourin pèr faire dansa lis autre.

Une grande démocratie comme la France doit être en mesure d’écouter plus souvent la voix de ses citoyens ”, acò es de paraulo bèn parlado d’un cabiscòu que paro l’auriho pèr bèn dire li causo, èro bèn escri dins lou message titra “ La lettre de Macron aux Français ”. Valènt-à-dire qu’es proun pounchu d’èstre à l’escouto di citouien, aquel ome a de retourico, saup bèn manda lou fion.

Tant soulamen entènd ni dia ni viravòut de la voues di Prouvençau que volon garda sa lengo. Fai bèn la passo : “ Notre communauté nationale s’est toujours ouverte à ceux qui, nés ailleurs, ont fait le choix de la France à la recherche d’un avenir meilleur : c’est comme cela qu’elle s’est aussi construite. ”

Pecaire, en Prouvènço, manco de crespino, sian pas nascu aiour, e l’aveni meiour es toujour de vèire escafa noste parla.

Nega dins aquelo “ grande démocratie ” qu’es pèr éu la “ communauté nationale ”, nous fau subre-tout pas parla de nosto coumunauta lenguistico, acò es pèr nous-autre de “ communautarisme ”, un mot de brouto fino, que, sènso sau ni òli, nous rènd vergougnous de faire referènci à nòsti tradicioun culturalo despariero dis autre. Parla prouvençau es uno menaço pèr la Republico franceso qu’impauso dins l’article 2 de sa coustitucioun, l’emplé de la souleto lengo naciounalo, lou francés.

Leissicougrafìo claro

Basto ! Couneissèn fourçadamen lou franchimand, toujour bèn rafina pèr faire la critico de nosto acioun de sauvo-gardo dóu parla de nosto famiho, designa coume un biais “ d’ethnocentrisme, de sociocentrisme, d’autocentralisation de groupe, d’autovalorisation et tendance à la fermeture sur soi. ”

Anen plan e acampen bèn, “ l’ouverture aux autres ” resouno coume uno dourgo asclado, sian pas lis autre, i’a pas de duberturo pèr li gènt que se volon pas plega à l’emplé de la lengo óuficialo de la Republico.

Tóuti li gouvèr an participa, despièi la Revoulucioun, à la destrucioun prougramado di lengo regiounalo, pèr escoundre ansin lis antìqui divisioun de la Franço.

E vuei, l’inmènso richesso dóu lengage que n’en sian lis eiretié, nous n’en volon deseireta à jamai.

Missiés li baile de la poulitico soun pas gaire resta à l’escouto de si citouien, aurien ausi à passa tèms la declaracioun d’ùni jóuni felibre : — Autounoumisto sian, federalisto sian, e se, en quauco part de la Franço dóu Nord un pople vòu veni emé nous-autre, ié pourgiren la man.

Degun i’a fa cas à-n-aquelo duberturo is autre ! De-segur, lou voucabulàri a chanja, fau faire mèfi, sian plus au tèms ounte se poudié emplega lou mot raço pèr designa lou pople sènso referènci à l’antroupoulougìo.

Aubouro-te raço latino, sufis aro pèr dire que, li Prouvençau, sian un groupe etnique racisto, emai sachessian proun que fau pas trop parla à la favour de sa lengo.

Dardèno éuroupenco

Vai, pèr l’ouro es l’Éuropo que comto, em’ aquest an un bèu comte de si sòu, fai vint an qu’en 1999 s’es crea sa mounedo, l’éuro, un anniversàri que s’es un pau óublida. Se coumpren, estènt que li bihet e li pèço s’espandiguèron que tres an plus tard en 2002.

Lou presidènt de la Republico de l’epoco èro Jaque Chirac “ L’euro est une chance pour nous, Français. Il nous apportera plus de choix dans nos achats, des prix plus bas… Mais pour que nous puissions tirer tout le profit de l’euro, il nous faut défaire les nœuds qui nous empêchent d’avancer. ”

Prouvènço d’aro qu’èro, bèn segur, aqui, a viscu lou passage definitiéu à l’éuro emé soun numerò de janvié 2002 ounte coumentè l’evenimen e i’aguè pas de nousado à desfaire, nimai de comte de peireto, despièi 1992 lou pres de vèndo èro de 14 franc, tout comte rabatu lou pres de 2, 10 éurò restavo aperaqui lou meme (6,55957x2,10) e, counservadou que sian, despièi vint-sèt an, vuei a toujour pas chanja. Comto que countaras, es pas aquelo chifro que comto aqueste mes emé lis eleicioun éuroupenco, mai lou noumbre d’elegit lèst à brandi la Charto éuroupenco di lengo regiounalo.

Campagno d'Éuropo

I’a encoumbramen de tout, 34 listo van assaja d’aganta li joio, valènt-à-dire que i’a 1020 candidat pèr davera 74 cadiero de deputa éuroupen. La campagno publicitàri bat l’antifo, franc de A. Alfonsi, lou baile de Regioun e Pople Soulidàri qu’èro sus uno listo verdo, avèn pas sachu quau se soucitavo dóu sauvamen di lengo regiounalo d’Éuropo demié li bataioun de candidat francés.

Se sian countenta d’avisa lou mes passa que sus la listo que marcho, dono Loiseau cargavo d’àutris ambicioun que de sauva li patoues. L’afaire sara classa quouro se legira aquéu numerò de Prouvènço d’aro, manda vers l’estampaire avans lou dimenche dóu vote. Adounc qu’acò noun vous soucito, li deputa sourtènt an pas fa mirando, mai fau pas desespera l’Éuropo a toujour fa provo de bono voulounta pèr sauva li lengo dóu païs, es lou pichot Estat francés que tirasso si groulo e fai pas soun proun, segur crèi que nosto lengo es sus l’arpo de la mort, mai la gardaren riboun ribagno quénti que siegon lis elegit que nous gouvernon !

Bernat Giély

 

Site nostre :
prouvenco-aro.com
cieldoc.com
Nosto adrèisso eleitrounico :
lou.journau@prouvenco-aro.com

 

 
Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
 
Se voulès vous abouna escriéure à :
 
"Prouvènço d'aro", "Flora pargue", Bast.D, 64, traverso Paul, 13008 Marsiho.
 
Se voulès d'en proumié counèisse "Prouvènço d'aro", li tres darnié numerò vous saran manda à gratis, basto pèr acò de nous baia voste noum e vosto adrèisso :
Nosto adrèisso eleitrounico : lou. journau@prouvenco-aro.com
Prouvènço d'aro, 18 carriero de Beyrouth, 13009 Marseille.
 
Pajo d'acuei Presentacioun en francés Catalogue dis edicioun Editouriau dóu mes Mescladisso d'archieu diciounàri en ligno Countat